Alert prawny: Pomoc dla przedsiębiorców dotkniętych skutkami powodzi – projekt ustawy w sejmie

Rząd przyjął projekt ustawy powodziowej – na pomoc mogą liczyć przedsiębiorcy. Zapraszamy do przeczytania alertu prawnego przygotowanego przez aplikantkę radcowską Laurę Brożynę.

---

I. Wsparcie w zakresie gmin (bezzwrotne wsparcie finansowe dla gmin na odbudowę zasobu mieszkaniowego z Funduszu Dopłat)

1) możliwość skorzystania przez gminy z prawa pierwokupu lokali mieszkalnych lub budynków mieszkalnych jednorodzinnych, położonych na obszarze gmin, które zostały dotknięte skutkami powodzi i przeznaczenia tych lokali lub budynków, po ich ewentualnej odbudowie lub wyremontowaniu, na rzecz osób potrzebujących pomocy mieszkaniowej, w tym osób poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi;

2) umożliwienie zawierania na czas oznaczony przez gminy umów najmu mieszkań wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy osobom dotkniętym skutkami powodzi, których mieszkania lub domy zostały uszkodzone w stopniu wykluczającym zamieszkanie w nich bez przeprowadzenia remontu lub odbudowy

3) udzielenie bezzwrotnego finansowego wsparcia z Funduszu Dopłat, na przedsięwzięcia obejmując lokale mieszkalne i budynki przeznaczone dla osób, które ucierpiały na skutek powodzi:

• tworzenie lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych, oraz quasi komunalnych tworzonych przez SIM i spółki gminne z udziałem gminy, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a – w wysokości 100% kosztów przedsięwzięcia, zgodnie z definicją zawartą w art. 14 ustawy o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych (obecnie 80%),
• remont zamieszkanych lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy (zajmowanych przez lokatorów na podstawie obowiązującej umowy najmu):
  • 70% kosztów przedsięwzięcia (obecnie 50%) w przypadku uzyskania przez gminę premii MZG, o której mowa w art. 11g ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków;
  • 100% kosztów przedsięwzięcia w przypadku braku współfinansowania premią MZG,
• remont lub przebudowa istniejącego zasobu mieszkaniowego, będącego własnością spółki gminnej albo społecznej inicjatywy mieszkaniowej, utworzonego z udziałem środków Funduszu Dopłat lub w ramach rządowego programu preferencyjnych kredytów dla inwestorów społecznego budownictwa czynszowego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa lub ze środków zlikwidowanego Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, zgodnie z art. 18 pkt 1 ustawy z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (w brzmieniu z dnia 30 maja 2009 r., Dz. U. z 2004 r. poz. 2157) – w  wysokości 70% kosztów przedsięwzięcia.

4) Jednostka samorządu terytorialnego może otrzymać ze środków Funduszu (na podstawie ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg) środki na zadanie powodziowe w wysokości 100 % kosztów realizacji tego zadania, nie więcej niż 100 mln zł

• zadań powodziowych wskazanych na podstawie sporządzonej przez właściwego wojewodę listy dróg zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku powodzi lub osunięcia ziemi we wrześniu 2024 r. zlokalizowanych w gminach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 654)
• Minister właściwy do spraw transportu zawiera umowę z wnioskodawcą o udzielenie dofinansowania zadania powodziowego, wnioskodawca rozpoczyna zadanie w terminie 90 dni od zawarcia umowy pod rygorem jej wygaśnięcia

5) premia remontowa udzielana w związku z remontem budynku mieszkalnego wielorodzinnego uszkodzonego na skutek katastrofy naturalnej będzie prostsza do uzyskania dzięki:

• zwolnieniu z części ogólnych warunków udzielania wsparcia, w tym ograniczeń dotyczących wieku budynków, osiągnięcia oszczędności energii oraz łączenia w ramach jednej inwestycji równych środków publicznych,
• zwolnieniu poszkodowanych w katastrofie naturalnej (w tym powodzi) z obowiązku zapłacenia prowizji za udzielone wsparcie,
• przesądzeniu, że wnioski o remont budynków uszkodzonych na skutek katastrofy naturalnej będą rozpatrywane w pierwszej kolejności.

W przypadku realizacji inwestycji remontowych związanych ze zwalczaniem skutków powodzi przewiduje się:

• podwyższenie premii remontowej z 25% do 50% lub 60% (w przypadku budynków wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków),
• objęcie premią MZG również inwestorów (głównie towarzystw budownictwa społecznego) korzystających ze wsparcia na budowę mieszkań społecznych oraz podwyższenia premii MZG do 70%

6) Fundusz Transformacji Województwa Śląskiego Spółka Akcyjna będzie mogła udzielać jednostkom samorządu terytorialnego oraz samorządowym osobom prawnym, które realizują przedsięwzięcia w zakresie usuwania skutków powodzi na obszarze gmin (na realizację przedsięwzięć określonych w ust. 1 polegających na rozbiórce, odbudowie, przebudowie, nadbudowie lub remoncie zniszczonych lub uszkodzonych budynków użyteczności publicznej oraz zniszczonej lub uszkodzonej infrastruktury technicznej):

• gwarancji i poręczeń,
• wsparcia, w tym w formach bezzwrotnych.

II. Pomoc dla przedsiębiorców

1) wsparcie dla przedsiębiorców, którzy zatrudniają osoby z niepełnosprawnościami – w zakresie zadań realizowanych na zlecenie PFRON przez organizacje pozarządowe na rzecz osób z niepełnosprawnościami:

• na utrzymanie zagrożonych likwidacją na skutek powodzi miejsc pracy osób niepełnosprawnych;
• odtworzenie zniszczonej na skutek powodzi infrastruktury i wyposażenia warsztatów terapii zajęciowej.

2) brak nowych przepisów w zakresie udzielania pożyczek dla przedsiębiorców, wg ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 654) przedsiębiorcy, który ponieśli szkodę  w wyniku powodzi mogą ubiegać się o udzielenie pożyczki w wysokości nie większej niż 50 000 zł ( 43 ustawy) – projekt ustawy wydłużył termin na rozliczenie tej pożyczki do 12 miesięcy;

3) Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego będzie uprawniony do wydawania rozporządzeń stanowiących programy pomocowe, w ramach których do przedsiębiorców będzie kierowane wsparcie ze środków, o których mowa w art. 3b ustawy z dnia 16 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;

4) będzie możliwe udzielenie pomocy ad hoc (nieobjętej programem pomocowym, o którym mowa w ust. Proponowane przepisy umożliwią kierowanie wsparcia do przedsiębiorców poszkodowanych wskutek powodzi, finansowanego ze środków, o których mowa w art. 3b ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

5) brak ograniczenia w handlu w niedziele i święta w zakresie wykonywania czynności związanych z handlem, polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania takich czynności.

6) w przypadku klęski żywiołowej spowodowanej powodzią podatnikom, u których powstał obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących i którzy nabyli kasę rejestrującą w miejsce kasy utraconej lub trwale uszkodzonej w wyniku powodzi, może przysługiwać odliczenie od podatku należnego kwoty wydanej na zakup tej kasy lub zwrot wydatków poniesionych na jej zakup.

7) świadczenie interwencyjne

• przysługuje poszkodowanemu w wyniku wystąpienia powodzi będącemu przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, który prowadził działalność gospodarczą na dzień wydania rozporządzenia, o którym mowa w art. 1 ust.
• przyznawane jest jednorazowo, na wsparcie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej,
• wypłaca je Zakład Ubezpieczeń z rezerwy celowej budżetu państwa.

Dotyczy przedsiębiorcy, który:

• poniósł szkodę polegającą na utracie, uszkodzeniu lub zniszczeniu, bezpośrednio w wyniku powodzi, składników materialnych przedsiębiorstwa niezbędnych do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej oraz
• zobowiąże się do prowadzenia działalności gospodarczej przez co najmniej 6 miesięcy od dnia otrzymania świadczenia interwencyjnego, oraz
• zobowiąże się do utrzymania poziomu zatrudnienia przez okres 6 miesięcy od dnia wydania rozporządzenia, o którym mowa w art. 1 ust. 2.
  • w celu uzyskania świadczenia interwencyjnego przedsiębiorca musi złożyć stosowny wniosek do ZUS-u, (może być w formie dokumentu elektronicznego za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS)
  • jest przyznawane w wysokości wskazanej przez przedsiębiorcę we wniosku – nie wyższej jednak niż wysokość szkody
  • wniosek o przyznanie świadczenia przedsiębiorca składa w terminie 6 miesięcy od dnia wydania rozporządzenia, o którym mowa w art. 1 ust. 2 Ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 654).

Wartość faktycznie wypłacanego świadczenia opierać się będzie na sposobie wyliczenia określonym przez przedsiębiorcę we wniosku. Będzie to:

• iloczyn wysokości średniomiesięcznego przychodu uzyskanego z prowadzenia działalności gospodarczej w roku kalendarzowym poprzedzającym rok wydania ww. rozporządzenia, oraz współczynnika określonego w tym rozporządzeniu albo
• iloczyn liczby ubezpieczonych, na dzień złożenia wniosku albo na dzień wydania ww. rozporządzenia, w zależności od tego, która liczba jest mniejsza, oraz kwoty określonej w tym rozporządzeniu.

Uwaga – przy spełnieniu się pewnych przesłanek świadczenie może podlegać zwrotowi:

• w całości, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia jego wypłacenia, na rachunek bankowy wskazany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli przedsiębiorca:
  • w okresie 6 miesięcy od dnia otrzymania świadczenia interwencyjnego zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej lub zawiesił jej prowadzenie,
  • złożył niezgodne ze stanem faktycznym przynajmniej jedno z oświadczeń,
  • wbrew zobowiązaniu nie przesłał w terminie oszacowania wraz z dokumentacją,
  • nie poddał się kontroli lub utrudniał kontrolę.

• w części, wraz z odsetkamiustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia jego wypłacenia, na rachunek bankowy wskazany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli:
  • Szef Krajowej Administracji Skarbowej poinformuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych o wystąpieniu rozbieżności między średniomiesięcznym przychodem wykazanym we wniosku, o którym mowa w a średniomiesięcznym przychodem uzyskanym z prowadzenia działalności gospodarczej w roku kalendarzowym poprzedzającym rok wydania rozporządzenia, o którym mowa w art. 1 ust. 2, wykazanym dla celów podatkowych – proporcjonalnie do wysokości zawyżenia;
  • przedsiębiorca nie wykonał zobowiązania – proporcjonalnie do różnicy w liczbie ubezpieczonych zgłoszonych do dobrowolnych albo obowiązkowych ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego

ZUS przeprowadza kontrolę wobec podmiotu, któremu przyznano świadczenie interwencyjne, w okresie 3 lat liczonych od dnia jego przyznania.

III. Nowe obowiązki pracodawców

• do udzielenia na żądanie pracownika zamieszkującego na terenie obszaru wskazanego w przepisach wydanych na podstawie art. 1 ust. 2 w okresie wskazanym w tych przepisach w ramach przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego nie więcej niż 8 dni urlopu wypoczynkowego, w terminie wskazanym przez pracownika;
• do udzielenia urlopu wypoczynkowego w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy. Urlop taki może być udzielony w wymiarze nie wyższym niż 5 dni;
• do wypłacenia wynagrodzenia pracownikowi, który ma prawo do 10 dni usprawiedliwionej nieobecności z prawem do wynagrodzenia w wysokości liczonej od stawki minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• Pracownika zamieszkującego na terenie obszaru objętego powodzią nie wolno, bez jego zgody wyrażonej w postaci papierowej lub elektronicznej:
  • zatrudniać w godzinach nadliczbowych;
  • delegować poza stałe miejsce pracy.
• do udzielenia na żądanie pracownika w celu usuwania skutków powodzi w ramach przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego nie więcej niż 4 dni urlopu wypoczynkowego, w terminie wskazanym przez pracownika.
• do udzielenia Pracownikowi, na jego wniosek, będącemu poszkodowanym, zwolnienia od pracy, w wymiarze do 20 dni, w celu usuwania skutków powodzi w odniesieniu bezpośrednio do swojego mienia lub mienia osoby spokrewnionej lub niespokrewnionej pozostającej w faktycznym związku, wspólnie zamieszkującej i gospodarującej. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, które wypłaca pracodawca.

IV. Uprawnienia pracodawców

• Pracodawca może złożyć wniosek do Marszałka województwa za pośrednictwem wojewódzkiego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności, o dokonanie ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów na wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenia społeczne pracowników w przypadkach wskazanych wyżej, miesięcznie do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
• Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o poniesionych kosztach na wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenia społeczne. Do wniosku dołącza się wykaz pracowników, których wynagrodzenie będzie podlegało zwrotowi.

Uwaga: Pracodawca będzie zobowiązany do zwrotu kwoty w całości wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia jej otrzymania, na rachunek bankowy wojewódzkiego urzędu pracy, jeżeli:

• wydatkował ją niezgodnie z przeznaczeniem lub
• złożył niezgodne ze stanem faktycznym oświadczenie

– w terminie 30 dni liczonych od dnia doręczenia wezwania marszałka województwa do dokonania zwrotu.