Sukcesja w biznesie

Sukcesja przedsiębiorstwa rodzinnego to proces łączący czynniki psychologiczne, ekonomiczne, finansowe oraz prawne, odnoszące się do sytuacji członków rodziny. Sukcesja przedsiębiorstwa ma na celu przekazanie władzy w firmie i jej własności w ręce następnego pokolenia, przy czym celem jest zachowanie rodzinnego charakteru przedsiębiorstwa.

Planowanie sukcesji jest wciąż mało popularne, a brak zainteresowania tym tematem może wyrządzać znaczne szkody w perspektywie długoterminowej. Właściciele firm często zakładają z góry, że ich partnerzy, kadra kierownicza, udziałowcy/akcjonariusze i członkowie rodziny rozumieją ich intencje i zamiary na przyszłość.

Jednak brak ustalenia jasno określonych i wymiernych celów, które biorą pod uwagę potrzeby wszystkich interesariuszy (osób i podmiotów związanych z firmą – członkowie rodziny, osoby uczestniczące w zarządzaniu, pracownicy, kontrahenci, banki finansujące, potencjalni inwestorzy), może prowadzić do nieporozumień i sporów biznesowych.

Konstytucja rodzinna

Konstytucję Rodzinną można zdefiniować, jako, co do zasady formalny dokument lub zestaw dokumentów o różnym stopniu prawnego związania, który opracowywany jest wspólnym wysiłkiem rodziny i odzwierciedla jej wartości, przekonania, cele, określa zasady działania w biznesie, relacje profesjonalne i ekonomiczne pomiędzy rodziną a firmą rodzinną.

Konstytucja ma charakter indywidualny i odzwierciedla potrzeby konkretnej rodziny oraz stanowi pomost między relacjami rodzinnymi, biznesem rodzinnym, a własnością szeroko rozumianych aktywów rodziny i firmy.

Sfery sukcesji

• osobowa – dotyczy przekazania funkcji zarządczych (tj. władztwa w firmie)
• majątkowa – dotyczy przekazania własności majątku, kwestie dziedziczenia

W praktyce występuje wiele sposobów przekazania władzy i majątku w zależności od tego ilu jest potencjalnych sukcesorów oraz czy chcą oni i mogą przejąć firmę rodzinną:

• władza może być przekazana jednemu lub wielu sukcesorom, w zależności od kompetencji, chęci i stopnia zaangażowania w działalność firmy, albo menadżerowi spoza rodziny,
• przekazanie władzy może być szybkie, stopniowo przyspieszające lub opóźniane (Nestor po sukcesji może być nadal zaangażowany w zarządzanie firmą),
• władza i majątek mogą być przekazane łącznie lub oddzielnie (niezależnie na rzecz różnych osób).

W ramach doboru środków dla osiągniecia określonego celu zastosowanie mogą mieć m.in. następujące rozwiązania:

• czysta sprzedaż majątku na rzecz następców lub sprzedaż z odroczoną płatnością lub z zastrzeżeniem określonych praw dla nestora; prawo odkupu,
• darowizna, zamiana, dożywocie,
• stopniowe zwiększanie zaangażowania i udziału w zysku sukcesorów z uwzględnieniem ich szkolenia,
• powierzenie zarządu majątkiem menedżerom (interim managment),
• dzierżawa majątku.

• Umowa darowizny – służy nieodpłatnemu przekazywaniu majątku pomiędzy członkami rodziny

• Przekształcenie formy prawnej

• Umowa wspólników – jest elastycznym rozwiązaniem pozwalającym na wprowadzenie licznych rozwiązań w zakresie relacji rodziny i firmy rodzinnej

• Zmiany w umowie spółki – pozwala usankcjonować niektóre postanowienia konstytucji rodzinnej dotyczące spraw firmy rodzinnej

• Konstytucja rodzinna

• Intercyza – wprowadza umowny ustrój majątkowy pomiędzy członkami rodziny a ich małżonkami

• Testament – zawiera rozrządzenia dotyczące majątku spadkodawcy

• Zapis windykacyjny (pod testamentem) – rozrządzenie testamentowe, mocą którego spadkodawca postanawia, że oznaczona osoba – spadkobierca testamentowy lub ustawowy nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku, przedmiotem zapisu może być konkretna rzecz/prawo

• Polecenie (pod zapisem) – obowiązek określonego działania lub zaniechania nałożony na spadkobiercę lub zapisobiorcę

Formy korporacyjne służące ochronie biznesu, służące ograniczeniu osobistej odpowiedzialności przedsiębiorcy/wspólników oraz zabezpieczenie majątku firmy rodzinnej przed rozdrobnieniem:

• z wykorzystaniem spółki celowej;

• z wykorzystaniem struktury holdingowej (minimalizującej wpływ nieudanej sukcesji na działalność spółki operacyjnej);

• z wykorzystaniem funduszu inwestycyjnego (zabezpieczającego interesy majątkowe członków rodziny nie angażujących się w sprawy firmy);

• z wykorzystaniem fundacji rodzinnej (zabezpieczającej majątek przed egzekucją – majątek fundacji nie wchodzi w skład masy spadkowej).

Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy, pełniąc rolę doradcy sukcesyjnego wspiera Państwa w ułożeniu strategii sukcesji, dostosowaniu modeli i rozwiązań prawnych oraz w jej przeprowadzeniu i zabezpieczeniu przedsiębiorstwa poprzez:

• wsparcie w opracowaniu strategii sukcesji – zebranie celów, wartości i obaw rodzinnych – ustalenie założeń sukcesji,
• identyfikację majątku i opracowanie modeli jego zabezpieczenia,
• opracowanie planu rozwiązań prawnych spełniających przyjęte założenia sukcesji,
• wdrożenie przyjętych rozwiązań poprzez uporządkowanie struktury prawnej firmy oraz kapitałowej wspólników we współpracy z doradcami finansowymi, brokerami ubezpieczeniowymi, psychologami oraz audytorami,
• opracowywanie testamentów (w tym zapisów i poleceń) oraz przeprowadzanie transakcji pomiędzy członkami rodziny,
• doradztwo podatkowe.

Jako element doradztwa sukcesyjnego lub oddzielną usługę oferujemy także opracowanie oraz wdrożenie procedur odpowiadających na pytanie co zrobić w sytuacjach nagłych, w momencie śmierci czy choroby właściciela.

W sytuacji nagłej sukcesji pomagamy wybrać ścieżkę przejścia od stanu zaskoczenia, niepewności i dezorientacji do stanu uporządkowania.