Alert prawny: Wdrożenie dyrektywy ECN+. Wybrane zmiany w prawie ochrony konkurencji i konsumentów
Wdrożenie dyrektywy ECN+ (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1 z dnia 11 grudnia 2018 r. mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego, Dz. Urz. UE L 11 z 14.01.2019 r.), niesie za sobą szereg zmian w prawie ochrony konkurencji i konsumentów. Przygotowaliśmy dla Państwa alert prawny, w którym opisujemy wybrane zmiany w tym zakresie, takie jak: uprawnienie UOKiK do przeprowadzenia przeszukania, środki strukturalne, zawieszenie biegu przedawnienia, odpowiedzialność i kary, które Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorców. Zachęcamy do lektury.
Alert dostępny jest również w formacie PDF [LINK].
Informacje podstawowe o dyrektywie ECN+
- Zmiany w prawie ochrony konkurencji i konsumentów są wynikiem implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1 z dnia 11 grudnia 2018 r. mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego (Dz. Urz. UE L 11 z 14.01.2019 r.) – tzw. dyrektywy ECN+.
- Ustawa wdrażająca dyrektywę ECN+ to ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw.
- Ustawa wdrażająca dyrektywę ECN+ została podpisana przez Prezydenta RP dnia 27 kwietnia 2023r.* i została opublikowana (ogłoszona) w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej dnia 5 maja 2023 r.**
- Opisane w niniejszym alercie zmiany wejdą w życie w ciągu 14 dni licząc od ogłoszenia ustawy wdrażającej.
Wybrane zmiany
Zmiany w zakresie uprawnienia do przeszukania:
W związku z nowelizacją ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, pracownicy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów będą mogli przeprowadzić samodzielnie przeszukanie lokalu mieszkalnego, pomieszczenia, nieruchomości lub środka transportu (czyli np. mieszkania, samochodu osobowego) w celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w postępowaniu prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej także: Prezes UOKiK). Takie przeszukanie będzie możliwe, jeżeli Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uzyska uprzednio zgodę sądu ochrony konkurencji i konsumentów. Przed nowelizacją, takie przeszukanie mogła przeprowadzić wyłącznie Policja na wniosek Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zgodnie z nowymi przepisami, funkcjonariusze Policji będą mogli zapewnić pomoc w przeprowadzeniu przeszukania prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Środki strukturalne:
W związku z wdrożeniem dyrektywy ECN+ doszło do rozszerzenia listy środków ingerujących w strukturę przedsiębiorcy lub przedsiębiorców (tzw. środki strukturalne), jakie mogą być zastosowane w przypadku wydania przez Prezesa UOKiK decyzji stwierdzającej praktykę za ograniczającą konkurencję (w szczególności w przypadku wykorzystania pozycji dominującej). Nowe przepisy dają podstawę do zastosowania przez Prezesa UOKiK środków strukturalnych, takich jak:
- podział przedsiębiorstw;
- zbycie całości albo części majątku przedsiębiorcy lub przedsiębiorców;
- zbycie udziałów lub akcji zapewniających kontrolę nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami;
- powierzenie wykonywania określonej działalności gospodarczej, w tym wykonywania tej działalności na różnych szczeblach obrotu, poszczególnym podmiotom w ramach grupy kapitałowej lub odrębnym jednostkom ze struktury przedsiębiorcy.
- Ingerencja w strukturę przedsiębiorcy lub przedsiębiorców innymi środkami.
Warto podkreślić, iż dotychczas obowiązywał jeden taki środek (przypadek nr 4), a także warto zauważyć iż de facto ostatni ze środków ustanawia katalog otwarty dla wielu innych działań ingerujących w organizację wewnętrzną (strukturę) przedsiębiorcy.
Przedawnienie wszczęcia postępowania w sprawach praktyk ograniczających konkurencję:
Zgodnie z dotychczasowymi przepisami, przedawnienie dla praktyk ograniczających konkurencję wynosi 5 lat (a dokładniej: „nie wszczyna się postępowania w sprawie praktyk ograniczających konkurencję, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynęło 5 lat”). Ten termin nie ulega zmianie, ale przepisy wprowadzają nowe regulacje w zakresie zawieszenia jego biegu. Zgodnie z nowymi przepisami, powiadomienie uczestnika danej praktyki o podjęciu czynności dochodzeniowych przez Prezesa UOKiK, np. poprzez takie działanie jak wystosowanie do przedsiębiorcy pisma z żądaniem udzielenia informacji na podstawie art. 50 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, będzie stanowiło zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Podkreślenia wymaga, że takie działanie odniesie skutek zawieszenia biegu przedawnienia wobec wszystkich uczestników danej praktyki niezależnie od tego, czy wszyscy z nich otrzymają takie pismo – wystarczające będzie jego wystosowanie do jednego z takich podmiotów.
Zmiany w zakresie odpowiedzialności antymonopolowej i kar – wybrane zagadnienia
Możliwość nałożenia kary pieniężnej na związki przedsiębiorców:
Nowe przepisy przewidują możliwość nałożenia kary na związki przedsiębiorców w wysokości 10% sumy obrotów członków tego związku prowadzących działalność na rynku, którego dotyczyło naruszenie.
Odpowiedzialność przedsiębiorców wywierających decydujący wpływ:
Nowe przepisy wyraźnie przewidują odpowiedzialność nie tylko przedsiębiorcy, który dopuścił się naruszenia zakazu zawierania antykonkurencyjnych porozumień czy nadużywania pozycji dominującej, ale także ustanawiają możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności podmiotów wywierających decydujący wpływ na takiego przedsiębiorcę. Dotyczy to zatem przede wszystkim relacji i odpowiedzialności na linii spółka matka – spółka zależna. Zgodnie z wprowadzonymi przepisami, w przypadku naruszenia ww. zakazów przez danego przedsiębiorcę, na przedsiębiorcę-naruszyciela jak i przedsiębiorcę mającego na niego decydujący wpływ, Prezes UOKiK może nałożyć łączną karę pieniężną, a odpowiedzialność za taką karę pieniężną jest solidarna.
Okresowa kara pieniężna w celu przymuszenia:
Nowe przepisy przewidują także możliwość nałożenia kary pieniężnej w wysokości nieprzekraczającej 5% średniego dziennego obrotu przedsiębiorcy w roku poprzedzającym nałożenie kary, w celu przymuszenia przedsiębiorcy do wykonania nałożonych obowiązków, m.in. za brak wykonania nałożonych w decyzji zobowiązań czy niezaniechanie wykonywania stwierdzonych przez Prezesa UOKiK naruszeń.
* https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=2990
** https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2023/852
Lidia Mucha
radca prawnyUmów konsultację
Alert prawny: Wdrożenie dyrektywy ECN+. Wybrane zmiany w prawie ochrony konkurencji i konsumentów
Przesłanie formularza zgłoszeniowego jest równoznaczne z dobrowolnym wyrażeniem zgody na przetwarzanie Pani/Pana danych osobowych w celu otrzymania w/w materiałów. Podanie danych jest dobrowolne, niemniej jednak jest warunkiem koniecznym do przetworzenia zgłoszenia.
9 / 5 / 2023
Lidia Mucha
radca prawnyUmów konsultację